Một trong những nhân tố tác động tới khả năng tăng tốc nhanh và mượt của xe ô tô chính là ly hợp ô tô. Ly hợp ô tô là một bộ phận thuộc động cơ xe, có nhiệm vụ truyền tải hoặc ngắt momen lực từ động cơ tới hộp số.
Hay nói khách khác thì ly hợp ô tô là “cầu nối” truyền momen lực từ động cơ đến hộp số, nó có thể đóng lại hoặc mở ra, giúp xe chuyển động tiến, lùi hoặc dừng lại theo sự điều khiển của người lái.
Ly hợp là gì?
Ly hợp ô tô là một cơ cấu để nối và tách hai trục quay với nhau để chúng có thể quay cùng một tốc độ hoặc có thể tách riêng ra để quay với những tốc độ khác nhau.
Bên trong bộ ly hợp ô tô, một trong hai trục thường được một động cơ hay puly dẫn động còn trục kia lại dẫn động thiết bị khác. Đây là một phần của hệ thống truyền động trên xe, nối trục ra của động cơ với trục vào của hộp số bằng cách điều khiển ăn khớp.
Trong cấu tạo của hộp số ô tô, ly hợp (clutch) là bộ phận rất quan trọng, nó kết nối trục khuỷu của động cơ với các bộ phận khác của hộp số.
Công dụng của ly hợp ô tô
Công dụng của bộ ly hợp ô tô là dẫn động cho hộp số bằng cách đóng (hợp) và mở (ly) tùy theo sự điều khiển của người lái. Từ đó, momen lực sẽ được nối hoặc ngắt, giúp xe có thể chuyển động tiến, lùi hoặc dừng lại.
Cụ thể là khi xe đang ở số tiến, ly hợp ô tô được mở ra tại số tương ứng, giúp truyền momen lực từ động cơ tới trục dẫn động của hộp số và làm bánh xe chuyển động. Và khi phanh xe hay khi xe về số lùi thì ly hợp đóng lại, động cơ sẽ bị tách ra khỏi hệ thống truyền động. Vào lúc này momen lực sẽ bị ngắt hoặc đổi chiều, giúp xe dừng lại hoặc về số lùi theo điều khiển của người lái.
Và đó là lý do vì sao các xe ô tô rất cần phải có tới bộ ly hợp.
Cấu tạo bộ ly hợp ô tô
Dựa theo cách truyền momen xoắn từ trục khuỷu đến trục sơ cấp của hộp số trên xe thì có 4 loại ly hợp, bao gồm:
- Ly hợp ma sát
- Ly hợp thủy lực
- Ly hợp nam châm điện
- Ly hợp lên hợp
Và dựa theo cách điều khiển xe thì sẽ có 2 loại là điều khiển do người lái xe và loại tự động. Hiện nay, trên xe ô tô loại ly hợp được sử dụng phổ biến nhất chính là ly hợp ma sát.
Cấu tạo của bộ ly hợp ma sát trên xe ô tô bao gồm 3 phần chính:
- Phần chủ động bao gồm: bánh đà, vỏ ly hợp, đĩa ép và giá đỡ lên vỏ ly hợp
- Phần bị động bao gồm: đĩa ma sát và trục bị động
Nguyên lý điều khiển là dùng để ngắt ly hợp khi cần, bao gồm: bàn đạp, thanh nối, khớp mượt, các cần bẩy và các lò ép.
Chi tiết cấu tạo bộ ly hợp ô tô
Bộ ly hợp ô tô và bánh đà thường được cấu tạo thành một khối với hình dạng giống như khối trụ hoặc khối nón.
- Bánh đà
Bánh đà là bộ phận nhằm tạo ra momen quán tính khối lượng giúp cho động cơ hoạt động. Bánh đà được coi là nguồn để các bộ phận khác có thể liên kết lại với nhau.
Những lỗ khoan có trên bánh đà có tác dụng để gắn các bộ phận ly hợp trên xe. Thường thì bộ phận này sẽ được tạo độ nhẵn để có sự ma sát và nó được làm từ chất liệu dày để hấp thụ lượng nhiệt lớn tỏa ra khi sử dụng ly hợp.
Bạc đạn nằm ở tâm bánh đà giống như một ổ lót dẫn hướng có vai trò giữ cho đầu ngoài cùng của trục sơ cấp hộp số. Và nó luôn cần phải được bôi trơn để hoạt động.
- Đĩa ly hợp ( lá côn)
Đằng sau bánh đà chính là đĩa ly hợp (hay còn gọi là lá côn), đĩa ly hợp được lắp ráp với nguồn sao cho tiếp xúc một cách đồng đều với bề mặt ma sát của đĩa ép ly hợp với bánh đà.
Đĩa ly hợp có hình tròn, mỏng và được làm từ thép với một moay ơ được đặt ở giữa, bề mặt ngoài của đĩa ly hợp được ép vật liệu ma sát bằng đinh tán.
Vật liệu ma sát được tán vào những phần gợn sóng ở phần ngoài của bộ đĩa ly hợp. Chúng như đệm đàn hồi, giúp giảm va chạm khi đĩa ly hợp bị ép mạnh vào bánh đà.
Đĩa ly hợp có thể dịch chuyển dọc theo trục, tuy nhiên khi đĩa quay thì trục cũng sẽ phải quay theo.
- Vòng bi cắt
Vòng bi cắt ly hợp là một chi tiết khá là quan trọng bên trong cấu tạo bộ ly hợp ô tô, nó có vai trò đóng và cắt ly hợp.
Vòng bi được gắn trên ống trượt có thể chuyển động trượt dọc trục, nó đã được bôi mỡ đầy đủ tại nhà máy và không cần phải bảo dưỡng trong suốt thời gian sử dụng.
Vòng bi cắt ly hợp hấp thụ chênh lệch tốc độ quay giữa càng cắt ly hợp (bộ phận không quay) và lò xo đĩa (bộ phận quay) sau đó truyền chuyển động của càng cắt vào lò xo đĩa.
Vòng bi cắt ly hợp tự định tâm dùng để tránh tiếng ồn do ma sát giữa lò xo đĩa và vòng bi cắt ly hợp.
Vòng bi cắt ly hợp tự định tâm sẽ tự động điều chỉnh giữ cho đường tâm của vòng bi cắt ly hợp (trục khuỷu) thẳng với đường tâm của trục sơ cấp hộp số.
- Bàn đạp ly hợp ô tô
Vai trò của bàn đạp ly hợp là tạo ra áp suất thủy lực bên trong xilanh chính, áp suất này tác dụng lên xylanh cắt ly hợp và sẽ tạo ra việc đóng và ngắt của ly hợp.
Trong những tình huống khi mà đã đạp hết côn (ly hợp) vào rồi nhưng không thể cắt được động lực thì nguyên nhân ly hợp đã bị mòn hoặc hành trình tự do của bàn đạp ly hợp không chuẩn.
Hành trình chuyển động tự do của bàn đạp chính là khoảng cách mà bàn đạp ly hợp có thể dịch chuyển được cho đến khi vòng bi cắt ly hợp ép vào lò xo đĩa.
- Xi lanh chính của bộ ly hợp trên ô tô
Xilanh chính của bộ ly hợp trên ô tô bao gồm có cần đẩy, pittong xilanh chính, các lò xo hãm và lò xo ly hợp cùng với buồng chứa dầu.
Trong quá trình hoạt động, sự trượt của pittong tạo ra áp suất thủy lực để điều khiển đóng cắt ly hợp. Lò xo sẽ phản hồi lên bàn đạp liên tục để kéo cần đẩy về phía bàn đạp ly hợp.
- Xi lanh cắt ly hợp trên xe
Xilanh cắt ly hợp nhận áp suất dầu thủy lực từ xilanh chính để điều khiển pittong dịch chuyển, từ đó điều khiển càng cắt ly hợp thông qua cần đẩy.
Hiện nay, các dòng xe ô tô thường sử dụng hai loại xilanh cắt ly hợp là loại người dùng tự điều chỉnh và loại có thể tự điều chỉnh.
Đối với loại người dùng tự điều chỉnh được thì nếu ly hợp bị mòn, vị trí của lò xo thay đổi, vòng bi cắt ly hợp không áp sát vào lò xo đĩa làm hành trình tự do của bàn đạp thay đổi. Vì vậy, chúng ta buộc phải điều chỉnh vít lắp ở đầu cần đẩy để càng ly hợp ép sát vào vòng bi.
Đối với loại có thể tự điều chỉnh thì có một lò xo côn ngay trong buồng xilanh cắt ly hợp. Lò xo này luôn luôn ép cần đẩy vào càng cắt ly hợp để làm cho hành trình tự do của bàn đạp không thay đổi.
- Nắp ly hợp (Bàn ép) và lò xo đĩa của xe
Nắp ly hợp (còn gọi là bàn ép) có tác dụng để nối và ngắt công suất của động cơ. Nắp ly hợp có lò xo để đẩy đĩa ép ly hợp vào đĩa ly hợp.
Có 2 loại lò xo là lò xo đĩa và lò xo xoắn nhưng hiện nay chủ yếu chỉ sử dụng lò xo đĩa.
Phân biệt các loại ly hợp ô tô
Dựa vào từng dòng xe ô tô khác nhau sẽ có những loại ly hợp ô tô khác nhau để phù hợp với thiết kế động cơ và hộp số. Áp dụng theo nguyên lý cấu tạo và phương thức hoạt động, các loại ly hợp ô tô được phân loại như sau:
Ly hợp ô tô dựa vào phương pháp truyền momen xoắn
Dựa theo phương thức truyền momen xoắn, ly hợp ô tô sẽ được phân thành các loại nhỏ:
- Ly hợp ma sát
- Ly hợp thủy lực
- Ly hợp điện từ
- Ly hợp liên hợp
Ly hợp ô tô dựa vào phương pháp tạo lực ép
Dựa theo phương thức tạo lực ép, ly hợp ô tô được chia ra thành ba loại:
- Ly hợp lò xo
- Ly hợp ly tâm
- Ly hợp nửa ly tâm
Ly hợp ô tô dựa vào phương pháp dẫn động
Theo phương pháp dẫn động, ly hợp được chia làm 3 loại phổ biến:
- Ly hợp dẫn động cơ khí
- Ly hợp dẫn động thủy lực
- Ly hợp tự động thủy lực
Ly hợp ô tô dựa vào phương pháp điều khiển
Ly hợp theo phương pháp điều khiển được chia ra thành hai phương thức:
- Điều khiển thủ công
- Điều khiển tự động
Ly hợp ô tô dựa trên trạng thái làm việc
Ly hợp dựa trên trạng thái làm việc cũng được chia thành hai trường hợp khác nhau như:
- Ly hợp đóng
- Ly hợp mở
Trên đây là toàn bộ những thông tin quan trọng về bộ ly hợp ô tô cũng như điểm qua các cấu tạo của một bộ ly hợp mà AutoDetailing.vn muốn chia sẻ đến bạn đọc. Hy vọng đây sẽ là bài viết hữu ích đối với các bạn và nếu có bất kỳ thắc mắc gì khác hãy để lại bình luận phía dưới nhé!
AutoDetailing.vn – Blog chia sẻ, đánh giá phụ kiện ô tô cũng như chia sẻ các thông tin hữu ích về thị trường ô tô, cách tự chăm sóc chiếc xe ô tô giúp người dùng trải nghiệm nhiều hơn trên chiếc xe của mình.
Tìm kiếm AutoDetailing.vn qua:
-
- Facebook: https://fb/autodetailing.vn
- Youtube:https://bit.ly/3Hc93rk
